นิทานตัวอย่างการใช้วิธีการออกแบบการบริการ
ตอนที่ 10: มาเริ่มกันใหม่

การทำความเข้าใจผลตอบรับด้านต่างๆจากผู้ที่เข้ามาท่องเที่ยวจับจ่ายใช้สอยในชุมชนช่วยให้ชาวบ้านสามารถประเมินผลการทดสอบโครงการของตนได้ชัดเจนขึ้น ถึงแม้จะมีหลายโครงการที่ยังไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ตั้งใจ แต่ขณะเดียวกันกลุ่มแม่บ้านแห่งบ้านผักหวานและลุงป้าน้าอาแห่งบ้านดงมะหวดก็เริ่มเห็นโอกาสใหม่ที่สามารถนำไปพัฒนาแนวคิดเพื่อนำไปต่อยอดได้อีกมากมายเช่นกัน

ไม่ว่าจะเป็นการพัฒนาของที่ระลึกเป็นตุ๊กตาผักตบหน้าตาเหมือนเจ้าสามหนวด (แมว), ผลิตภัณฑ์ชุดแต่งจักรยานจากผักตบ, การพัฒนาวัสดุร่วมกับภาควิชาวัสดุศาสตร์ของทางมหาวิทยาลัยประจำจังหวัด, การคิดค้นเมนูอาหารเช้าใหม่ๆสำหรับเด็กกลัวผัก, การได้ทุนเพิ่มเติมจากภาคเอกชนท้องถิ่นมาทำพิพิธภัณฑ์ชุมชน, การพัฒนาสมุนไพรไล่ยุงได้ผลจนเป็นของดีประจำจังหวัด, เพลงประจำถนนดงมะหวดประสบความสำเร็จจนกลายเป็นเพลงฮิต, เฮียเบิ้มได้แนวทางธุรกิจใหม่คือการเป็นเจ้าของรายการชิมอาหารเพื่อสุขภาพ เบิ้มมาชิม, คลาสเรียนภาษาอังกฤษของหลวงพี่บรู๊ซช่วยให้ชาวบ้านสื่อสารภาษาอังกฤษได้อย่างมั่นใจขึ้นมาก, อาจารย์แม็กนำกรณีศึกษาของสองชุมชนไปเขียนบทความวิชาการตีพิมพ์ในวารสารต่างประเทศ, คนรุ่นใหม่ที่ย้ายจากบ้านดงมะหวดไปทำงานที่หมู่บ้านอื่นก็เริ่มสนใจที่จะกลับมาทำงานที่บ้านเกิดตนเองมากขึ้น ฯลฯ

โอกาสใหม่เหล่านี้เกิดขึ้นมาได้ก็หลังจากที่ทางชุมชนได้ทดลองลงมือทำเรื่องอื่นๆที่พอจะทำกันได้ไปแล้วก่อนหน้า และค่อยๆพัฒนาจากโอกาสใหม่ที่เข้ามา และการศึกษาผลตอบรับจากนักท่องเที่ยว (Consumer Response Model) หลายโครงการที่เกิดขึ้นตามมานั้นไม่ใช่สิ่งที่พวกเขาเตรียมใจว่าจะทำได้ ถ้าพวกเขาไม่ร่วมมือลงมือทำกันไปก่อน ก็คงไม่สามารถคิดต่อได้หรือมั่นใจได้ว่าโครงการที่ต่อยอดที่ตามมานั้นจะเป็นไปได้เช่นกัน

“ฉันไม่อยากเชื่อเลย จากแค่คิดว่าจะปลูกต้นมะหวดเป็นอัตลักษณ์เพื่อให้คนมาเที่ยวหมู่บ้าน เรามาไกลกันขนาดนี้ได้อย่างไร” ลุงเมฆยืนคุยกับลุงยิ้ม

“นั่นนะสิ จะว่าไปถึงฉันจะไม่เข้าใจว่าจะปลูกต้นมะหวดเยอะๆไปทำไม แต่โครงการสมุนไพรจากมะหวดก็ยังน่าสนใจอยู่นะ ก็ลองเริ่มหาความเป็นไปได้กันอีกสักตั้งก็ได้” ลุงยิ้มตอบ

“พวกฉันเคยสนใจแต่จะทำตะกร้าให้สวยเหมือนคนกรุงเขา จนลืมคิดไปเลยว่ามันมีเรื่องอื่นที่ทำได้โดยไม่ต้องไปแข่งกับเขาในเมืองก็ได้เช่นกัน ชุดฝึกสานผักตบของบ้านผักหวานไปได้รับรางวัลงานออกแบบดีเด่นที่ญี่ปุ่นด้วยหล่ะ ทั้งที่พวกฉันไม่ได้ออกแบบอะไรเลย” พี่แอ๋วยินดีแบบงงงง

“การออกแบบวิธีให้คนนำไปฝึกสานได้เองนี่ก็เรียกว่าออกแบบได้เช่นกันนะครับพี่แอ๋ว” อาจารย์แม็กอธิบาย

“ฉันว่าถ้าหมู่บ้านพวกเราเริ่มมีเรื่องดีดีที่คาดไม่ถึงเกิดขึ้นแบบนี้ได้ ในวันหน้าดูท่าพวกเราก็อาจต้องเหนื่อยในเรื่องอื่นๆที่เราคาดไม่ถึงได้เช่นกันนะ” ป้าช้อยมองเห็นอนาคตที่วุ่นวายรออยู่ไกลๆ…

กลุ่มชาวบ้านเรียนรู้ว่าสิ่งที่พวกเขาเริ่มต้นกันมาจนถึงขั้นนี้นั้น ก็ยังเป็นเพียงจุดเริ่มต้นเท่านั้น ถึงชุมชนจะเริ่มมีเศรษฐกิจที่ดีขึ้น หลายอย่างอาจจะไม่ได้ตามที่หวัง หลายอย่างให้ผลที่ดีเกินคาด หลายอย่างมีศักยภาพที่จะพัฒนาต่อยอดไปได้อีกมากมาย ทุกฝ่ายทราบดีว่าพวกเขายังต้องกลับไปทำความเข้าใจ ทดลอง ทดสอบ ประเมินผล พัฒนาไปอีกไม่รู้จบ (Service Design Process) เพื่อรับมือปัจจัยการเปลี่ยนแปลงใหม่ๆที่จะเกิดขึ้นตามมาในอนาคต พวกเขายังคงต้องกลับไปทำความเข้าใจตัวเอง เข้าใจผู้อื่นเพื่อพัฒนาแนวคิดเพื่อสร้างระบบการบริการของชุมชนต่อไป ถึงจะยังงงงงกันอยู่บ้าง แต่จากประสบการณ์การพัฒนาเศรษฐกิจของชุมชนที่ผ่านมาอย่างน้อยพวกเขาก็เริ่มเข้าใจและมีความมั่นใจมากขึ้นถึงขั้นตอนการพึ่งพาตัวเอง พึ่งพากันและกัน สร้างกลไกที่ทุกฝ่ายสามารถร่วมมือและไปด้วยกันได้อย่างยั่งยืนต่อไป

สู้ต่อไป เหล่าชาวบ้านทุกคน